Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Województwa
Mazowieckiego
Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne
Katedra Języków i Kultur Afryki UW
zapraszają na
debatę w cyklu „Afryka na Koszykowej”
w dn. 23 IV (środa) o godz. 18.00
w sali konferencyjnej w Gmachu im. St.
Kierbedziów w siedzibie Biblioteki (ul Koszykowa 26/28)
pt.
Afropolacy/ Polafrykanie: o nieoczywistych tożsamościach i ich implikacjach społecznych i językowych
Podczas debaty będziemy rozmawiać o złożonych tożsamościach osób niebiałych mieszkających w Polsce, dla których jest ona ojczyzną urodzenia lub ojczyzną z wyboru. Osoby czarne, o których i z którymi będziemy rozmawiać, to osoby albo w Polsce urodzone ze związków, gdzie jeden rodzic jest z Polski, a drugi z kraju afrykańskiego, albo osoby, których oboje rodzice pochodzą z Afryki, albo takie, które przyjechały tutaj z powodów rodzinnych lub zawodowych i postanowiły pozostać.
Tematem debaty jest zatem poszukiwanie i kształtowanie nieoczywistych tożsamości, które umykają prostym definicjom i które wyłamują się z utartych schematów. Pragniemy zastanowić się nad obecnością osób czarnych w Polsce zarówno dzisiaj, analizując ich doświadczenie funkcjonowania w społeczeństwie wciąż dość homogenicznym pod względem etnicznym i kulturowym, jak i w przeszłości, przywołując fascynujące postacie powstańca warszawskiego – Nigeryjczyka Augusta Agboli O’Browna oraz Afroamerykanina Agrippy Hulla, ordynansa Tadeusza Kościuszki, a także jego, pochodzącego z Haiti, adiutanta i kamerdynera – Jean Lapierre’a.
Inspiracją do zorganizowania debaty jest pojawienie się w ostatnim czasie dwóch niezwykle interesujących publikacji autorek, które przyjęły zaproszenie do udziału w debacie. W 2024 r. ukazała się książką socjolożki i dziennikarki, czarnej Polki, Oliwii Bosomtwe pt. Jak biały człowiek. Opowieść o Polakach i Innych, a w 2025 r. do księgarni trafiła monografia Polko-Nigeryjki, dr Margaret Ohia-Nowak, językoznawczyni z UMCS, pt. Antyczarny rasizm. Język. Dyskurs. Kominikacja. Jak napisał w recenzji pracy Oliwii Bosomtwe, prof. Adam Lesczyński, publikacja ta jest „niezwykle osobistą i ujmującą książką o odrzuceniu i poczuciu przynależności – do Polski i do krajów Afryki zarazem. To także uderzająco prawdziwa opowieść o Polsce: o tym, że bywa rasistowska i odrzucająca, ale także gościnna i akceptująca – a jedno i drugie układa się w dziwaczne, pełne paradoksów konstelacje”. Konstelacje te, na poziomie praktyk kulturowych i wynikających z nich praktyk językowych, bada w swojej publikacji dr Ohia-Nowak. Cel książki, jak pisze sama Autorka, jest trojaki: „1.stworzenie vademecum antyczarnego rasizmu (…), 2.pokazanie, w jakim stopniu
kolonialna matryca znaczeń, idei i dyskursów obecna w polskim zasobie kulturowym (…) odzwierciedla i reprodukuje europejski, kolonialny porządek, w którym osoby białe były i są uprzywilejowane w stosunku do osób o innym kolorze skóry (…) 3. [przeprowadzenie] semantycznej i pragmatycznej analizy jawnych i niejawnych językowych, dyskursywnych i komunikacyjnych mechanizmów urasawiania osób czarnych pochodzenia afrykańskiego z perspektywy rasizmu językowego”. Ta niezwykle ważna w Polsce książka jest, jak napisał w recenzji Profesor Jacek Warchala „współczesnych głosem kobiety i Afropolki w sprawie rasizmu, nietolerancji i agresji językowej”.
W debacie udział wezmą:
red. Oliwia Bosomtwe (fragmenty rozmowy on-line; po debacie całość rozmowy z Oliwią Bosomtwe będzie dostępna na stronie Biblioteki) dr Margaret Ohia-Nowak, dr Emanuel Kalejaiye, Katarzyna Sylla
Debatę poprowadzi dr hab. Renata Díaz-Szmidt