Książki wpisane na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej

Nagroda Główna:

Joanna Rudniańska, XY, ilustr. Jacek Ambrożewski, proj. graf. Emilia Pyza, Wydawnictwo Muchomor – ta historia, gdyby nie była baśnią, mogłaby się potoczyć zupełnie inaczej. Zapewne potoczyłaby się zupełnie inaczej. Nawet, gdyby porzucone noworodki znalazły czułe domy, bo to się przecież zdarza. Dorosły czytelnik, czytając tę piękną baśń i mając wiedzę o historii XX wieku, czuje grozę już w momencie, kiedy dowiaduje się, że jedna z bliźniaczek dzięki adopcji staje się Polką, a druga – Żydówką. W tym momencie prawa baśni ustępują przed prawdą historyczną – to ona nadaje bieg opisywanym zdarzeniom, umiejscowionym w czasie tuż przed i podczas drugiej wojny. I tak się dzieje aż do chwili, kiedy, jak napisała kiedyś Krystyna Siesicka, pierwsza laureatka naszego konkursu – obrazek staje się zbyt straszny. Gdy jedna z bohaterek cudem wydostaje się z getta, autorka XY znowu zezwala baśni, by przejęła władzę nad opowieścią i pozwoliła obu dziewczynkom nie tylko spotkać się i pokochać, ale także – przeżyć wojnę.

II Nagroda:

Barbara Kosmowska, Dziewczynka z parku, ilustr. Emilia Dziubak, Wydawnictwo W.A.B. – można sobie zadać pytanie, czy jest to smutna książka. I tak, i nie. Tak, bo jej tematem jest przechodzenie dziecka przez żałobę. Nie, bo jest to również historia pewnej pięknej przyjaźni. Osierocona przez tatę Andzia żyje w świecie, którego nie chciała. Zmiany nastąpiły wbrew niej, jak to zwykle bywa z wydarzeniami ciężkimi i przykrymi. Mama już nie jest tą mamą, jaką znała, i cały świat zszarzał… Ale świat, dzięki bliskim ludziom, stopniowo odzyskuje swoje barwy. Życie będzie już inne, ale znowu piękne. Wspaniała i mądra książka, wzbogacająca nas o doznania związane z obcowaniem z wysokiej klasy tekstem literackim.

III Nagroda:

Dorota Sidor, Gdzie jest wydra? Czyli śledztwo w Wilanowie, ilustr. Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Wydawnictwo Dwie Siostry i Muzeum w Wilanowie – uciekła ulubiona wydra króla jegomości! To początek wspaniałej przygody – książkowej gry przebiegającej w realiach XVII-wiecznej rezydencji Jana II Sobieskiego. Wartka akcja opowieści biegnie jak królewska wydra po zakamarkach, zakątkach, królewskich komnatach, gabinetach sieniach. Zagląda do królewskich skrzyń, kuchni, stajen i ogrodów. W niebanalny sposób przekazuje wiedzę o życiu codziennym Wilanowa czasów Jana II Sobieskiego, Marysieńki, Pupusieńki, Fanfanika Murmurka i Minionka. Dynamikę pełnej przygód pogoni za ukochanym zwierzątkiem podkreślają współczesne, pełne humoru ilustracje. Atrakcyjna forma opracowania graficznego czyni tę książkę niezwykle ciekawą, zabawną.

Nagroda specjalna:

Heekyoung Kim, Dokąd iść? Mapy mówią do nas, ilustr. Krystyna Lipka-Sztarbałło, Wydawnictwo Entliczek, nagroda z ilustracje – ta niezwykła książka edukacyjna, zanim trafiła do Polski, była już znana dzieciom koreańskim i niemieckim. W 2011 roku została zaliczona do stu najpiękniejszych książek świata (CJ Picture Book Award 2011). Tekst i ilustracje są tu jednakowo ważne. Koreańska autorka w oszczędnych słowach przedstawiła historię map – od patyczkowych map służących do nawigacji po Oceanie Spokojnym i pierwszej mapy świata opisanej przez Herodota w Dziejach po współczesne plany miast, schematy komunikacyjne i mapy informacji genetycznej ludzkiego ciała. Krystyna Lipka-Sztarbałło w sposób mistrzowski zilustrowała tekst, wprowadzając własny obrazowy komentarz, na który składają się nie tylko jej oryginalne ilustracje, lecz także starannie dobrane nawiązania intertekstualne, zachęcające odbiorców do twórczej zabawy w odgadywanie i poszukiwanie.

Wyróżnienia za tekst i ilustracje:

Liliana Bardijewska,Księżniczka Koronka i książę Hafcik, ilustr. Ewa Kozyra-Pawlak, Wydawnictwo Literatura – w Królestwie Koronek panuje nieskazitelna biel, w Królestwie Haftów – bogactwo i różnorodność barw. Bajka o tych dwóch odrębnych, choć leżących niedaleko siebie krainach została skonstruowana według praw symetrii – każdy element białego świata ma swój odpowiednik w świecie kolorów. Uczucia też. Nienawiści jednej królowej odpowiada równie silna nienawiść drugiej – to gwarantuje stabilność porządku. Obie krainy od lat są wobec siebie niechętne. W bajce, opowiedzianej piękną poetycką prozą, pojawia się jednak coś, co narusza ustalony porządek. Jest to gorąca miłość białej księżniczki Koronki i barwnego księcia Hafcika. Scena, w której zakochani, uwięzieni w lochach, prują więzienne mury i nawijają je na kłębki, należy do najcudowniejszych w tej opowieści, a może nie tylko w niej...

Wojciech Bonowicz, Bajki Misia Fisia, ilustr. Bartek „Fisz” Waglewski, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak – Miś Fiś jest wspaniały!!! Ma w swoim rozumku dużo bajek i ma serducho, lubi wiatraczki i wełniane czapy. Ma różne koszulki i stać na jednej nodze potrafi. No i umie opowiadać bajki. Te bajki to malutkie opowieści, pełne głębokiej prawdy o nas, o naszych marzeniach, o tym, co się komu wydaje, co jest śmieszne i dla kogo, czym jestszczęście, outraconych ważnych sprawach, o lubieniu rzeczy dla nich samych. Te małe prózki to przemyślenia na wielkie tematy ujęte w lapidarnej formie, pełne ciepła i afirmacji życia. Urzekające i niezwykłe ilustracje oddają specyficzny klimat każdej bajki i wprowadzają nastrój kontemplacyjny.

Maciej Byliniak, Cyrk, proj. graf. Grażka Lange, Wydawnictwo Dwie Siostry i Muzeum Plakatu w Wilanowie – świat cyrku to magia, tajemnica, gra świateł i kolorów, artyści w barwnych kostiumach, tresowane zwierzęta, charakterystycznie brzmiąca orkiestra. Króciutkie, zabawne o wysmakowanym rymie wiersze, znakomite plakaty cyrkowe ze zbiorów Muzeum Plakatu w Wilanowie i rewelacyjne opracowanie graficzne prezentują ten niezwykły, już nie tak popularny – troszkę zapomniany świat sztuki.

Iwona Chmielewska, Kłopot, wydawnictwo Wytwórnia – kontakt z książkątej autorki to gwarancja głębokich przeżyć estetycznych, emocjonalnych i intelektualnych. Kłopot to piękny przedmiot – do czytania, oglądania, dotykania i przeżywania.Na początku narracji – słownej i obrazowej, oczywiście – śledzimy, z jakim niepokojemmałabohaterka oczekuje reakcji mamy na przypaloną żelazkiem plamę na pamiątkowym obrusie. Jednak zamiast typowej sytuacji wychowawczej, w której po winie następuje kara, czytelnik ma okazję doświadczyć innego wymiaru tej historii, a właściwie dwóch jej wymiarów. Jeden jest natury artystycznej – autorka pokazuje, jak wiele pięknych kształtów może się kryć pod banalnym, wydawałoby się, odciskiem żelazka. Drugi – to refleksja nad wartością przedmiotu i jego rolą w naszym życiu. Czymże byłby, gdybyśmy nie odcisnęli na nim swojego piętna? „Formą, niczym więcej...”.

Joanna M. Chmielewska, Niebieska niedźwiedzica, ilustr. Jona Jung, wydawnictwo Bajka –niedźwiedzie, jak wiadomo, bywają białe, czarne, brązowe lub szare. A tu pewnego razu parze zupełnie zwyczajnych misiów urodziła się córeczka: zdrowa, śliczna, ale – niebieska. Oczywiście, wynikły z tego różne nieprzyjemne sytuacje, najpierw dla rodziny niedźwiedzi, a potem… No cóż, potem dzieją się różne rzeczy, które każą młodemu czytelnikowi zadać sobie pytanie: czyż każdy z nas nie jest w jakiś sposób inny? Niebieski, zielony albo w paski? I co stałoby się ze światem, gdybyśmy odebrali mu tę różnorodność – ludzi, zwierząt, kwiatów...Niebieska niedźwiedzica należy z pewnością do najlepszych książek dla dzieci na ten temat. Ważną rolę pełnią w niej także ilustracje podkreślające nastrój i przesłanie książki.

Anna Czerwińska-Rydel,Po drugiej stronie okna. Opowieść o Januszu Korczaku, ilustr. Dorota Łoskot-Cichocka i Tomek Głowacki, proj. graf. Małgorzata Frąckiewicz, Wydawnictwo Muchomor – pełna prostoty opowieść o życiu i dziele Janusza Korczaka. Pozbawiona patosu i czułostkowości, bogata, zakończona tragicznie historia Starego Doktora opowiedziana jest w sposób klarowny i rzetelny, z wykorzystaniem wielu ciekawych źródeł, sprawiających, że całość czyta się z przyjemnością i bez śladu znużenia. Opracowanie graficzne książki charakteryzuje się perfekcyjnym skonstruowaniem całości, która – dzięki przemyślanemu zamysłowi „architekta książki” – staje się pod każdym względem spójna i bardzo silnie przemawia zarówno do rozumu, jak i uczuć odbiorcy.

Maria Ewa Letki,Król i mgła, ilustr. Ewa Poklewska-Koziełło, wydawnictwo Bajka – opowieść twórczo kontynuująca nurt baśniowy w literaturze dla dzieci. Klarowność przesłania nie zmienia faktu, że młody czytelnik dostaje tu sporo materiału do myślenia, pytania i zastanawiania się nad sobą i światem. Autorka mówi do dzieci w sposób ciekawy, a zarazem prosty, z lekkością i z ledwie widocznym (ale jednak wyczuwalnym) przymrużeniem oka. Pełne uroku ilustracje dopełniają baśń, ale jej nie przytłaczają, stanowiąc piękne, budujące wrażliwość estetyczną tło dla słowa, któremu pozwalają wybrzmieć.

Anna Onichimowska,Tajemnica Malutkiej, ilustr. Agata Dudek, Agencja Edytorska Ezop – książka jest w równym stopniu dziełem literackim, jak i plastycznym. Można je tylko czytać i tylko oglądać. Obie warstwy – współistniejąc – stanowią wartość samą w sobie, jednakże mają też moc wzajemnego wzbogacania się. Mistrzowsko poprowadzona narracja, niezwykły bohater, cieszący się swoją innością, akcja obfitująca w liczne zwroty współistnieją z gorącymi barwami, śmiałymi plamami i – dzięki rozkładanym stronom – nieoczekiwanie powiększającymi się perspektywami. Młody czytelnik uczestniczy w barwnym, a jednocześnie pełnym czułości i ciepła świecie przemian zarówno dzięki literackiej maestrii Anny Onichimowskiej, jak i wirtuozerii ilustratorki – Agaty Dudek.

Michał Rusinek, Wierszyki domowe, ilustr. Joanna Rusinek, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak – prozę życia poezją opisanąodnajdziemy w pięknym tomiku jednego poety – Michała Rusinka, w jego wysmakowanych formalnie i odkrywczych w treści wierszach o naszym życiu codziennym: o domu – od piwnicy aż po strych, od przedpokoju po balkon i ogród. Wiersze są dowcipne, pełne lekkości, wdzięku, subtelności ze szczyptą groteski i absurdu, które podkreślają przypisy brzmiące jak wesołe echo. Rzeczy, sprzęty, domowe zwierzęta żyją odrębnym, fascynującym życiem, pełnym własnych spraw, małych tajemnic i niedużych dramatów. Całość niezwykle wysmakowana, finezyjna. Odpowiednie do treści ilustracje wspomagają słowo, ale nie są agresywne, jakby świadomie pozwalały zabłysnąć wierszom.

Wyróżnienia literackie:

Paweł Beręsewicz, Wszystkie lajki Marczuka, ilustr. Olga Reszelska, Wydawnictwo Literatura – świetnie skonstruowana, zawierająca przekonujące portrety psychologiczne głównych bohaterów, pełna zwrotów akcji historia pewnej rywalizacji. Literatura, która – mimo funkcji rozrywkowych – skłania do stawiania pytań o sprawy najważniejsze, m.in. o siłę oddziaływania wirtualnej rzeczywistości, możliwości kreowania rzeczywistości równoległej, zależność ludzi od mediów, wreszcie o wartość prawdy i jej istotę.

Dorota Gellner, Wścibscy, ilustr. Beata Zdęba, wydawnictwo Bajka – portrety osób (i zwierząt) wtykających nos w cudze sprawy, zbyt nachalnie śledzących i podsłuchujących krewnych lub sąsiadów. Wiersze skrzą się humorem, a nieprawdopodobne sytuacje zmieniają się jak w kalejdoskopie. Kolejny już rocznik najmłodszych czytelników – jak również ich rodziców – zachwyci się talentem poetyckim Doroty Gellner. Bo na przykład: siedzi sobie człowiek spokojnie przed telewizorem, je rosół, a tu ktoś się wychyla z ekranu, komentuje jego posiłek i jeszcze każe sobie podać surówkę… Kto by wpadł na taki pomysł? Tylko Dorota Gellner! A że nieprawdopodobny? Nie dla poetki, której wyobraźnia zachowała całą dziecięcą świeżość i odwagę, co w połączeniu z jej poczuciem humoru daje efekt znakomity.

Rafał Kosik,Feliks, Net i Nika oraz Świat Zero 2. Alternauci, wydawnictwo Powergraph – cykl opowieści o trójce uzdolnionych przyjaciół: Feliksie, Necie i Nice jest ulubioną lekturą wielu nastolatków. Fabułę ostatniego z dotychczas wydanych tytułów Feliks, Net i Nika oraz Świat Zero 2. Alternauci autor oparł na inspirującej i fascynującej twórców od lat – teorii światów alternatywnych. Wykorzystał rozpoczętą w pierwszym tomie wędrówkę bohaterów po multiświecie nie tylko jako świetne tworzywo powieści przygodowej, lecz także jako źródło refleksji nad możliwymi wariantami historii ludzkości, w tym – historii Polski. Młody czytelnik ma więc okazję, by zastanowić się przez chwilę, jak mogłyby wyglądać losy Polski, gdyby historia potoczyła się inaczej: gdyby nie było rozbicia dzielnicowego, gdyby Niemcy wygrały wojnę, albo – gdyby powstanie warszawskie odniosło sukces. Każda z alternatywnych historii naszych dziejów jest niezwykle interesująca i – jednocześnie – niepokojąca.

Wyróżnienie specjalne:

Seria Czytam sobie Wydawnictwa Egmont Polska, która w przemyślany, spójny sposób służy nie tylko samej nauce czytania, ale i zainteresowaniu dziecka książką jako wartościowym pod każdym względem przedmiotem.

Joanna Rudniańska i Emilia Pyza – laureatki Nagrody Głównej