Młody człowiek nie zawsze rozumie potrzeby starszych ludzi, zwłaszcza gdy chorują czy zachowują się w niezrozumiały sposób. Brak dyskusji na temat tego, co dzieje się z człowiekiem z upływem lat może prowadzić do powstania dystansu pokoleniowego – ze stratą dla obu stron. Teksty zebrane poniżej opowiadają o tym, jaka dynamiką rządzą się relacje najstarszych z najmłodszymi oraz co można z nich czerpać. Każda ze stron uczy się zrozumienia drugiej osoby i odpowiedzialności, a także umiejętności słuchania i zrozumienia, że każdy wiek ma swoje potrzeby i problemy, o których warto rozmawiać.

Literatura piękna

Agnieszka Świętek, Niezapominajka, wydawnictwo Widnokrąg, 2018 – to krótka, ale pełna miłości opowieść wnuczki o jej relacjach z ukochaną babcią. Wspomina wspólne dobre chwile, docenia jej mądrość, i dziękuje, że tyle ją nauczyła. Ale zaczyna się o nią ostatnio martwić, ponieważ babcia coraz częściej zapomina o różnych rzeczach. Najbardziej dotkliwe są sytuacje, gdy nie pamięta o ich „wspólnych sprawach”. Rodzice tłumaczą jej, że to nie wina babci. Dziewczynka postanawia, że będzie ją pocieszać i od teraz to ona będzie jej pokazywać świat.

Zofia Stanecka, Świat według dziadka, ilustr. Bogna Pniewska, Wydawnictwo „W drodze”, 2013 – opowieść o budowaniu więzi między dziadkiem a wnukiem i o pożegnaniu z bliską osobą. Początkowo Ryś nie przepada za dziadkiem Franciszkiem – dziadek „był stary, pomarszczony i dziwnie pachniał”. Z czasem przezwycięża niechęć do niego. Zaprzyjaźniają się, wspominają czasy, gdy dziadek był młodszy, a mama Rysia całkiem mała, rozmawiają o życiu, wychodzą na spacer, robią kakao, idą do fotografa. Rysio nawet nocuje u dziadka. Niestety dziadek choruje i trafia do szpitala. Wprawdzie powraca do zdrowia, ale na spacerze z Rysiem kupuje balonik, który porywa go do nieba. Książka wpisana na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej. 

Asa Lind, Chusta babci, ilustr. Joanna Hellgren, Wydawnictwo Zakamarki, 2013 – książka o przyjaźni i odchodzeniu. Babcia wraca ze szpitala, w domu panuje chaos: przyjechała rodzina, przyszli sąsiedzi, wszyscy coś mówią, płaczą. Dwoje dzieci próbuje znaleźć miejsce, by pomyśleć. Ale gdzie najlepiej schować się w gwarnym, pełnym ludzi domu – pod chustą babci. Właśnie tam dzieci znajdują schronienie i myślą. A o czym? O różnych rzeczach, których nie rozumieją dorośli, z wyjątkiem babci. 

Sarolta Szulyovszky, Wdzięczny kwiat, ilustr. Sarolta Szulyovszky Wydawnictwo Namas, 2011 – opowieść o przemijaniu i odradzaniu się. Dziadek Geza i babcia Kato, choć bardzo starzy i chorzy, pielęgnują swój ogród. Pewnego dnia wśród rabatek pojawia się tajemniczy kwiat. Nadchodzi jesień, potem zima. Kwiaty, z wyjątkiem tego tajemniczego, giną. Babcia i dziadek, choć coraz bardziej niedołężni, wciąż wychodzą do ogrodu, do kwiatka. Gdy pewnego dnia nie pojawiają się, kwiatek znika, ale wiosną znów się pojawia. 

Jarosław Mikołajewski, Kiedy kiedyś, czyli Kasia, Panjan i Pangór, ilustr. Dorota Łoskot-Cichocka, wydawnictwo Egmont, 2011 – książka o starości, chorobie i śmierci. Sąsiad Kasi, Pan Jan, wraca ze szpitala. Dziewczynka dostrzega zmiany w jego wyglądzie i zachowaniu świadczące o chorobie. Pan Jan tłumaczy je w żartobliwy sposób, ale też delikatnie przygotowuje Kasię na swoje odejście: opowiada jej o planowanej podróży – bez powrotu – z przyjacielem z dzieciństwa Pangórem. Książka wpisana na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej. 

vona Březinová, Cukierek dla dziadka Tadka, ilustr. Justyna Mahboob, Wydawnictwo Piotra Marciszuka STENTOR, 2008 – książka o radzeniu sobie z chorym na chorobą Alzheimera. Mały Janek ma pradziadka. Pewnego razu do domu przyprowadza go policja, ponieważ staruszek nie mógł sobie przypomnieć, gdzie mieszka. Skleroza pradziadka, powód wielu humorystycznych sytuacji, początkowo nie wywołuje niepokoju rodziny. Z czasem jego zachowanie staje się przykre i niebezpieczne dla domowników i niego samego: zapomina o wnuku podczas zakupów, zatrzaskuje się w łazience, używa gorącego żelazka jako przycisku do gazet, oczernia rodzinę przed sąsiadami, siada za kierownicę samochodu, zażywa za dużo leków. Pradziadek cierpi na chorobę Alzheimera. Rodzina z trudem radzi sobie z sytuacją. Prawdziwym towarzyszem i opiekunem pradziadka staje się mały Janek. 

Ulf Stark, Czy umiesz gwizdać, Joanno?, ilustr. Anna Höglund, Wydawnictwo Zakamarki, 2008 – książka o przyjaźni między chłopcem i przyszywanym dziadkiem, o starości i odchodzeniu. Bertil chciałby mieć dziadka. Ulf prowadzi go do miejsca, gdzie jest pełno dziadków – domu starców. Tam Bertil spotyka dziadka, który daje „trochę pieniążków”, robi latawiec, wdrapuje się na drzewo i kradnie czereśnie, no i gwiżdże melodię Czy umiesz gwizdać, Joanno? Bertil też chce się nauczyć gwizdać. Zajmuje mu to trochę czasu i gdy odwiedza dziadka, by pochwalić się, że już potrafi, nie zastaje go w pokoju. Dziadek odszedł. Na pogrzebie Bertil gwiżdże melodię Czy umiesz gwizdać, Joanno?, a potem z Ulfem idzie puszczać latawiec. 

Antoni Siwiec, Ratujmy prababcię, ilustr. Małgorzata Zachorowska, „Ważne sprawy najmłodszych”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1988 – książka o starości, szacunku dla osób starszych i odpowiedzialności za nie. Cierpiąca na zaniki pamięci prababcia Zosi gubi się na nowym osiedlu, na którym wszystkie ulice, bloki, a nawet mieszkania są takie same – w końcu to czasy PRL-u. Zosia organizuje akcję poszukiwawczą, do której włączają się dzieci z podwórka.